Euskal Autonomia Erkidegoa
Overal komen we de tweetalige borden en wegwijzers onderweg tegen. Met bovenaan de Baskische naam, daaronder de naam in het Spaans. Maar menukaarten, of de naambordjes bij de pinchos (pintxos) in de barretjes, zijn alleen in het Baskisch. Abracadabra voor ons, dus meestal hebben we geen flauw idee wat we bestellen. Alleen op de meer toeristische plekken, zoals in San Sebstián kunnen we een Spaanstalige menukaart bemachtigen. Een Engels versie? No way. We zijn hier in de autonome regio Baskenland, in het Baskisch: Euskal Autonomia Erkidegoa genaamd. Kijk, daar begint het al; dat klinkt toch totaal anders? Nog een voorbeeld: De stad San Sebastián ligt in de provincie Gipuzkoa. Hoe spreek je dat uit?
In tegenstelling tot het Catalaans heeft de Baskische taal geen verwantschap met het Spaans. Taalkundigen hebben het dan ook over een geïsoleerde taal die zich zonder invloeden uit de Spaanse, Franse of andere talen heeft weten te ontwikkelen. Sterker nog: het schijnt dat wetenschappers geen idee hebben waar ze de oorsprong van deze bijzondere taal moeten zoeken. Het Baskisch is voor de meesten moeilijk te begrijpen. Dat komt omdat de taal amper te herleiden is van andere Europese taalfamilies zoals het Romaans of Germaans. Linguïsten proberen al decennialang de oorsprong van de Baskische woorden te vinden, maar ze zijn er nog niet uit. Ze hebben wel wat gelijkenissen gevonden met de Finoegrische taal (Fins en Hongaars), maar ook met het Georgisch en Noord-Afrikaanse talen. Wat een raadsel is dit zeg!
Vroeger was het gebied waar Baskisch werd gesproken aanzienlijk groter dan nu. Het reikte meer landinwaarts in Spanje tot verder in Zuid-Frankrijk, totdat de Romeinen kwamen. Zij wilden hun eigen taal introduceren: het Latijn. Deze taal heeft het huidige Spaans zoals we dat nu kennen enorm beïnvloed, maar liet het Baskisch onaangetast. Hoe kon dat? De bergen en rivieren rondom Baskenland vormden een natuurlijke muur tegen ‘slechte’ invloeden van buitenaf. De provincies Navarra en La Rioja aan de andere kant, hadden deze grens niet vanwege hun ligging in vlak gebied. De Romeinen hadden vrij spel in het overwinnen van deze regio’s en het doorvoeren van het Latijn, wat de reden is dat er tegenwoordig in Navarra en La Rioja bijna geen Baskisch meer wordt gesproken. De Baskische vrouwen waren degenen die hun kinderen in het Baskisch opvoedden. Zo gaven ze de taal van generatie op generatie door.
Zelfs Franco kon het Baskisch niet stoppen. Tijdens zijn dictatuur tussen 1939 en 1975 verbood hij tevergeefs het spreken van het Baskisch. Wie de taal sprak, werd direct gefusilleerd. Toch bleven de Basken in het geheim thuis Baskisch spreken en herleefde de Baskische taal na de dictatuur als nooit tevoren. De taal wordt niet alleen gegeven als vak op basis- en middelbare scholen in Baskenland, maar ook volwassenen over de hele wereld kunnen het studeren via cursussen of zelfs aan enkele buitenlandse universiteiten. Het laat zien dat de Baskische taal een essentieel onderdeel is van de Baskische cultuur en dat het altijd zal blijven bestaan door de wil en de trots van de Basken.
Bronnen: Bijzonder Baskenland, Baskenland voor beginners
Meer lezen over Baskenland?
Pintxos – Culinaire hoogstandjes in Baskenland
Een stukje over de Sint Jacobsroute, de Camino del Norte
Lekeitio – Dé tip voor een heerlijke vakantie in Biskaje
Ooievaars spotten in het Baskische Orduña
Rijd je mee door Urkiola Parque Naturala?
Het Middeleeuwse Vitoria-Gasteiz, de hoofdstad van Baskenland
Agriturismo Araize in het hart van Biskaje
Naar het Drakeneiland uit Game of Thrones – Eermita San Juan de Gaztelugatxe
Puente Viascaya in Baskenland – De eerste hefbrug ter wereld